Η ιστορία του βυζαντινού δικέφαλου αετούΟ Δικέφαλος αετός, στις διάφορες εκδοχές του, έχει, ως έμβλημα, συνδεθεί αναπόσπαστα με την ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η εξέλιξη του συγκεκριμένου συμβόλου στο χρόνο είναι πολύ ενδιαφέρουσα και αποκαλύπτει τις πολυσύνθετες όΦεις μετασχηματισμού του βυζαντινού κράτους.
Η μορφή του αετού, συνήθης απεικόνιση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, αποτελούσε έμβλημα και στη Νέα Ρώμη του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Σύμφωνα με ένα θρύλο, αετοί πετούσαν πάνω από την περιοχή του Βζαντίου, προκειμένου να υποδείξουν στον Κωνσταντίνο το χτίσιμο της νέας πρωτεύουσας στο συγκεκριμένο σημείο. Εκτός από την ανάκληση της ένδοξης ρωμαϊκής παράδοσης, η μορφή του αετού χρησιμοποιούνταν και από την ανερχόμενη θρησκεία, το χριστιανισμό, για να εκφράσει τη θεία έμπνευση του ευαγγελιστή Ιωάννη. Όλα αυτά συνέτειναν στη σταθερή παρουσία του αετού στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία ως κυρίαρχης παράστασης της βασιλικής εξουσίας. Η επίσημη σημαία του στρατού - και ως εκ τούτου του κράτους - ήταν απεικόνιση αετού με την κεφαλή γερμένη προς τα δεξιά, σε χρώμα κόκκινο.
Η συγκεκριμένη σημαία διατηρήθηκε έτσι ως την εποχή του αυτοκράτορα Ισαάχιου Κομνηνού. Ο αυτοκράτορας, που εί χε καταγωγή από την Παφλαγονία, θέλησε να μεταβάλει την επίσημη σημαία του κράτους, επιβάλλοντας ως κυρίαρχη παράσταση μια μυθική οντότητα της πατρίδας του, το αετόμορφο δικέφαλο θηρίο με την ονομασία Χάγκα, Το συγκεκριμένο ον θεωρείτο από τον τοπικό πληθυσμό προικισμένο με υπερφυσικές ικανότητες και η παράστασή του κοσμούσε το οικόσημο των Κομνηνών. Η αντικατάσταση του προηγούμενου συμβόλου κρίθηκε απαραίτητη, καθώς ο νέος αυτοκράτορας θεωρούσε ότι ο δικέφαλος αετός συμβόλιζε τη διάδοχη κατάσταση και εκπροσωπούσε την πολεμική ανδρεία και αποφασιστικότητα που απαιτούσαν οι καιροί.
Το έμβλημα αυτό καθιερώθηκε και από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, που το χρησιμοποιούσε ως σύμβολο της θρησκευτικής εξουσίας της Μεγάλης Εκκλησίας.
Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους, το 1204, επέφερε και τη διάχυση του συμβόλου σε πολυάριθμους διεκδικητές της συνέχειας της Αυτοκρατορίας. Οι μεταμορφώσεις του συμβόλου είναι ενδεικτικές των τοµών που συνοδεύουν την περίοδο αυτή, κατά την οποία ουσιαστικά γεννάται ο νεότερος Ελληνισµός.
Ο Θεόδωρος Λάσκαρις, πρώτος ηγεµόνας της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας, παρέλαβε το έµβληµα και το χρησιµοποίησε µε µια τροποποίηση, στεφάνωσε το διάµεσο των κεφαλών, για να ενισχύσει περαιτέρω την εγκυρότητα του νέου κράτους. Το ίδιο έµβληµα χρησιµοποίησε και το Δεσποτάτο της Ηπείρου.
Τα δύο κράτη επρόκειτο να συγκρουσθούν για τη διαδοχή της Αυτοκρατορίας. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε νέα τροποποίηση του συµβόλου από τον Ιωάννη Βατατζή. Ο δικέφαλος πλέον έφερε στο δεξί πόδι ροµφαία και στο αριστερό την υδρόγειο µε σταυρό στην κορυφή.
Η τελική επικράτηση της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας στον αγώνα διαδοχής, το 1261, επισφράγισε και την οριστική αλλαγή της επίσηµης σηµαίας, µέχρι την Άλωση της
Πόλης, στις 29 Μαΐου 1453. Η τελευταία µορφή του δικέφαλου αετού εγκαινιάσθηκε από τον Μιχαήλ Παλαιολόγο, ιδρυτή της τελευταίας δυναστείας, που είχε την τιµή να ανακαταλάβει την Κωνσταντινούπολη από τους Φράγκους. Συγκεκριµένα, στεφανώθηκαν και οι δύο κεφαλές του αετού, προκειµένου να τιµηθούν οι δύο πρωτεύουσες της δυναστείας: η Νίκαια και η Κωνσταντινούπολη. Η σηµαία µε τον δικέφαλο αετό κυµάτιζε στη Βασιλεύουσα µέχρι την ηµέρα της Άλωσης.
Έκτοτε παρέμεινε ως σύμβολο τοu Πατριαρχείοu, ποu ανέλαβε οuσιαστικά τη διαχείριση των χριστιανικών πληθuσμών στο εσωτερικό της Οθωμανικής Αuτοκρατορίας. Η πολλαπλή διαχείριση τοu σuμβόλοu αuτού στοuς κόλποuς τοu τοuρκοκρατούμενοu ελληνισμού εκφράζει τη σuλλoγική πεποίθηση περί αναβίωσης τοu Βuζαντίοu και την απάντηση στο ιστορικό γεγονός της Άλωσης.
Επίσης, μέσω τοu γάμοu της ανιψιάς τοu τελεuταίοu αuτοκράτορα, της Σοφίας, και τοu Ρώσοu Τσάpou Ιβάν Γ’ Βασιλίεβιτς, το έμβλημα τοu δικέφαλοu αετού πέρασε στο ρωσικό χώρο, τροφοδοτώντας μια παράδοση κληρονομικής σuνέχειας της Βuζαντινής Αuτοκρατορίας. Οι επιπτώσεις τοu γεγονότος αuτού ήταν εξαιρετικά σημαντικές και αποτuπώνονται, μεταξύ άλλων, στον περίφημο θρύλο τοu «ξαvθού yέvους», που ήταν εuρύτατα διαδεδομένος ανάμεσα στοuς uπόδοuλοuς χριστιανούς.
http://www.ptolemais.com/shmaies/byzant ... efalos.htmΣτη Βίβλο ο αετός εκφράζει τη θεϊκή δύναμη, την εξουσία και την προστασία, που παρέχει ο Θεός στον αγαπημένο του εβραϊκό λαό: «Διεμέριζεν ο Ύψιστος έθνη, ως διέσπειρεν υιούς Αδάμ, έστησεν όρια εθνών κατά αριθμόν αγγέλων Θεού, και εγεννήθη μερίς Κυρίου, λαός αυτού Ιακώβ, σχοίνισμα κληρονομίας αυτού Ισραήλ. Αυτάρκησεν αυτόν εν γη ερήμω, εν δίψει καύματος, εν γη ανύδρω· εκύκλωσεν αυτόν και επαίδευσεν αυτόν και διεφύλαξεν αυτόν ως κόρην οφθαλμού, ως αετός σκεπάσαι νοσσιάν αυτού και επί τοις νεοσσοίς αυτού επεπόθησε, διείς τας πτέρυγας αυτού εδέξατο αυτούς και ανέλαβεν αυτούς επί των μεταφρένων αυτού». («Δευτερονόμιον», λβ΄ 8-11.)
Ο αετός παρουσιάζει κοινά στοιχεία με το λιοντάρι· όπως το λιοντάρι θεωρείται ο βασιλιάς των ζώων, έτσι και ο αετός στην παραδοσιακή εβραϊκή τέχνη παρουσιάζεται ως ο βασιλιάς των πουλιών. Μυστικιστικά σύμβολα ζωικών αναπαραστάσεων, κυρίως του αετού, υπάρχουν σε ιερά εβραϊκά σκεύη, σε καλύμματα βιβλίων της Τορά, σε επτάφωτες κι εννεάφωτες λυχνίες (μενορά και χανουκιγιά) και σε διακοσμήσεις συναγωγών (στην πινακίδα που εμφανίζεται στην εικόνα, αναγράφεται στα εβραϊκά η λέξη «Γιαχβέ»). Εκτός όμως από τον απλό αετό, σε παλαιές ανά τον κόσμο εβραϊκές συναγωγές και εβραϊκά μουσεία έχουν βρεθεί και δικέφαλοι αετοί, όπως ο εικονιζόμενος από τη συναγωγή του Χόντοροβ, που ανακαινίστηκε πρόσφατα με την αρωγή του Εβραϊκού Μουσείου Διασποράς του Τελ Αβίβ.
Στη Βίβλο ο αετός εκφράζει τη θεϊκή δύναμη, την εξουσία και την προστασία, που παρέχει ο Θεός στον αγαπημένο του εβραϊκό λαό: «Διεμέριζεν ο Ύψιστος έθνη, ως διέσπειρεν υιούς Αδάμ, έστησεν όρια εθνών κατά αριθμόν αγγέλων Θεού, και εγεννήθη μερίς Κυρίου, λαός αυτού Ιακώβ, σχοίνισμα κληρονομίας αυτού Ισραήλ. Αυτάρκησεν αυτόν εν γη ερήμω, εν δίψει καύματος, εν γη ανύδρω· εκύκλωσεν αυτόν και επαίδευσεν αυτόν και διεφύλαξεν αυτόν ως κόρην οφθαλμού, ως αετός σκεπάσαι νοσσιάν αυτού και επί τοις νεοσσοίς αυτού επεπόθησε, διείς τας πτέρυγας αυτού εδέξατο αυτούς και ανέλαβεν αυτούς επί των μεταφρένων αυτού». («Δευτερονόμιον», λβ΄ 8-11.)
Δικέφαλος αετός: καμμία σχέση με την ελληνική παράδοση
Ελληνορθόδοξοι απολογητές, στην προσπάθειά τους να «αποδείξουν» την δήθεν συνέχεια κι ομαλή μετάβασή μας στο Χριστιανισμό, υποστηρίζουν, ότι ο δικέφαλος αετός αποτελεί αρχαίο ελληνικό σύμβολο κι απεικονίζει τους δύο αετούς του Διός, οι οποίοι σύμφωνα με τη μυθολογία πέταξαν ο ένας προς Ανατολάς κι ο άλλος προς Δυσμάς και συναντήθηκαν επάνω από τους Δελφούς. Σε αυτή την περίπτωση όμως έχουμε δύο αετούς κι όχι έναν δικέφαλο· εξ άλλου ουδεμία αρχαία ελληνική παράσταση έχει ανευρεθεί, που να απεικονίζει δικέφαλο αετό. Ο δικέφαλος αετός αποτελεί ένα καθαρά ανατολικό σύμβολο, το οποίο υιοθετήθηκε από τους Εβραίους κι αποτέλεσε σημαντικό κομμάτι της παράδοσής τους.
Η υιοθέτηση του δικεφάλου αετού στο Βυζάντιο
Εξώφυλλο περιοδικού «Ορθόδοξα Αστυνομικά Μηνύματα»Ο δικέφαλος αετός σε κίτρινο «φόντο» καθιερώθηκε στην βυζαντινή σημαία από τον –μη Έλληνα– αυτοκράτορα Ισαάκ Κομνηνό (1.057-1.059), ο οποίος ήθελε να κυβερνήσει «υπό την ηθική του προστασία». Το ίδιο ακριβώς έμβλημα χρησιμοποίησε και το Πατριαρχείο (προσθέτοντάς του μία ποιμαντορική ράβδο στο αριστερό πόδι κι ένα αυτοκρατορικό σκήπτρο στο δεξί) κι ο –επίσης μη Έλλην– Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρις (1.204-1.222) στο Δεσποτάτο της Νικαίας. Αργότερα προστέθηκε μία ρομφαία στο δεξί πόδι και μία υδρόγειος με σταυρό στο αριστερό, ενώ παράλληλα μεγάλωσαν οι πτέρυγες, άνοιξαν τα ράμφη, με τη γλώσσα να κρέμεται, σημάδι απειλητικότητας. Η σημαία αυτή διατηρήθηκε μέχρι το 1261, οπότε προστέθηκε και μία κορώνα επάνω από τα δύο κεφάλια.
Οι Εβραίοι συνεχίζουν να χρησιμοποιούν το δικέφαλο αετό ως συνέχεια της παράδοσής τους (ο οποίος ως σύμβολο προϋπήρχε και μάλλον τον παρέλαβαν απ’ τους Χετταίους), αλλά και προκειμένου να δείξουν τη στενή σχέση των δύο θρησκειών, Ιουδαϊσμού και Χριστιανισμού. Το σχετικά πρόσφατα ιδρυθέν Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος στην Αθήνα έχει ως έμβλημα το δικέφαλο αετό. Η Εκκλησία, πιστή επίσης στην Εβραϊκή της παράδοση, χρησιμοποιεί το ίδιο έμβλημα κι έχει γεμίσει τους χριστιανικούς ναούς κι όλα τα ναΐδρια της Ελλάδας με κίτρινες σημαίες με δικέφαλους αετούς. Η Αθωνική Πολιτεία χρησιμοποιεί επίσης το δικέφαλο αετό ως έμβλημα αλλά και διάφοροι φορείς του σύγχρονου Ελληνικού Κράτους, όπως το Γενικό Επιτελείο Στρατού, σωματεία, ενώσεις, αθλητικοί σύλλογοι (Α.Ε.Κ. = Αθλητική Ένωση Κωνσταντινούπολης, Π.Α.Ο.Κ. = Πανθεσσαλονίκειος Αθλητικός Όμιλος Κωνσταντινουπολιτών κ.ά.) κ.λπ., οι οποίοι θεωρούν, ότι ο δικέφαλος αετός αποτελεί κομμάτι της Ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς.
Οι βυζαντινιστές συνεχίζουν τις προσπάθειές τους για τον περαιτέρω αποπροσανατολισμό των Ελλήνων κι έτσι δεν δίστασαν να τοποθετήσουν το αλλότριο αυτό σύμβολο ακόμη κι επάνω από τον Παρθενώνα στο εξώφυλλο του περιοδικού «Ορθόδοξα Αστυνομικά Μηνύματα», το οποίο επισήμως διανέμεται σε όλους τους αστυνομικούς.
Πηγή: freeinquiry.gr
Διαβάστε περισσότερα:
http://www.pare-dose.net/?p=2865#ixzz0rLthGiLX