από Platon » Δευτ Μάιος 19, 2008 12:59 am
ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ
ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ (1915-1925)
Η Μικρασιατική Καταστροφή υπήρξε μια ελληνική τραγωδία, ίσως μοναδική στην ιστορία του ελληνικού έθνους. Πολλοί δικαιολογημένα τη θεωρούν ως τη μεγαλύτερη και χειρότερη καταστροφή για τον ελληνισμό, μετά τη πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453.
Η Μικρασιατική καταστροφή έγινε το 1922 μετά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο. Οι Τούρκοι όντας ξεσηκωμένοι από τον καινούριο τους αρχηγό, τον Κεμάλ Ατατούρκ, και έχοντας την υποστήριξη των συμμάχων αποφασίζουν να διώξουν όλους τους Έλληνες από την Μικρά Ασία. Λεηλατούν όλες τις ελληνικές περιοχές και η μόνη ελπίδα των Ελλήνων ήταν να φύγουν για την Ελλάδα. Όσοι αρνούνταν να φύγουν σφάζονταν, οι άντρες από 18-35 ετών φυλακίζονταν και οι γυναίκες βιάζονταν ή κρατούνταν ως δούλες.
Την περίοδο 1922-1924 φθάνουν στη Θεσσαλονίκη πάνω από 270.000 πρόσφυγες που έμελλε να αποτελέσουν τον πυρήνα για ανάπτυξη και πρόοδο. Η περίοδος Ειρήνης, που άρχισε για τους πρόσφυγες μόλις το ‘22, βρήκε την Ελλάδα σε τρομερό οικονομικό αδιέξοδο, να αγωνιά για να συμμαζέψει και να αποκαταστήσει, στη νέα άγνωστη πατρίδα, τις εκατοντάδες προσφυγικές οικογένειες, που ξεριζώθηκαν τόσο απότομα από τις προαιώνιες εστίες τους και έδιναν καθημερινές και ασταμάτητες μάχες για τον επιούσιο και για στοιχειώδη ζωή. Η πόλη μας αγκάλιασε στοργικά τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων που κατέφυγαν στην Ελλάδα, τους στέγασε όπως-όπως, τους τάισε απ’ το υστέρημά της και τους πολιτογράφησε οριστικά.
Για τη Θεσσαλονίκη, ο ερχομός και η εγκατάσταση των προσφύγων αποτελεί σημαντικό γεγονός. Τα καράβια, καθημερινά, άδειαζαν νύχτα μέρα πλήθη από ρακένδυτους πρόσφυγες στο λιμάνι.
Κανένα πρόγραμμα και καμία ιδιαίτερη μέριμνα δεν είχε ληφθεί για τα καραβάνια των προσφύγων, που οι στερήσεις και η πείνα μαζί με τις κακουχίες και τις σκληρές περιπέτειες που πέρασαν ήταν αποτυπωμένη με θλίψη στα κουρασμένα πρόσωπά τους. Η ελονοσία θέριζε κυριολεκτικά, καθημερινά σημειώνονταν 50 περίπου θάνατοι προσφύγων απ’ την αρρώστια αυτήν και τις κακουχίες.
Τεράστιο για τις ελληνικές αρχές το πρόβλημα της στέγης και του επισιτισμού μέσα στις γενικά δυσάρεστες συνθήκες που είχε δημιουργήσει η έκβαση του πόλεμου.
Οι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν βιαστικά μέσα σε σκηνές. Οι μεγάλες κατασκηνώσεις που δημιουργήθηκαν έγιναν σύντομα συνοικισμοί και γρήγορα έδωσαν σημάδια αστικοποίησης. Σιγά-σιγά οι σκηνές αντικαταστάθηκαν από παράγκες και αργότερα άρχισαν να χτίζουν τα γνωστά πλινθόκτιστα σπίτια.
Οι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν σε πολλά διαφορετικά μέρη στη Θεσσαλονίκη: Αμπελόκηπους, Αρετσού, Τούμπα, Νεάπολη, Νέο Κορδελιό, Ωραιόκαστρο, Καλαμαριά, Πανόραμα, Θέρμη, Περαία, Αγία Τριάδα, Νέους Επιβάτες, Νέα Μηχανιώνα, Νέα Καλλικράτεια, Χαριλάου, Νέα Μάλγαρα, Αγιο Αθανάσιο, Βαθύλακκο, Κάτω Σχολάρι και Πολίχνη. Οι προσφυγικοί αυτοί οικισμοί της Θεσσαλονίκης, εκτός από τις άλλες ευνοϊκές επιπτώσεις που είχαν και έχουν ακόμη περισσότερο σήμερα, δημιούργησαν μια ατμόσφαιρα καλής γειτονιάς η οποία εξάλειψε βαθμιαία τις πρώτες αντιδράσεις και ψυχρότητες , μεταξύ εντόπιων και προσφύγων.
Το κέντρο της προσφυγιάς όμως αποτέλεσε η παραλία της Αρεστούς και γενικότερα η Καλαμαριά, το τρομερό προσφυγοθάνειο, όπου ο χάρος και ο τύφος έστησαν το δίδυμο εργαστήρι του και θέριζαν ψυχές. Η Καλαμαριά ονομάστηκε Απολυμαντήριο, γιατί εκεί οδηγούνταν τα χιλιάδες ανθρώπινα ράκη για να καθαριστούν και να απαλλαγούν απ’ τις αρρώστιες, έτσι ώστε να μην κολλήσουν οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης.
Μέσα σ' αυτές τις απερίγραπτες δυσκολίες και τις πιεστικές ανάγκες, το ''προσφυγικό πρόβλημα'', όπως καθιερώθηκε να λέγεται, ήταν το άμεσο πρόβλημα για το κράτος. Παρά τη δυσκολία στην αντιμετώπιση αυτού του ζοφερού προβλήματος το ελληνικό κράτος δεν έχασε την ορθή του κατεύθυνση.
Στη Θεσσαλονίκη , η προσφυγική πλημμυρίδα έβαλε την ευεργετική σφραγίδα της. Παρ’ όλο το πολεοδομικό χάος που δημιουργήθηκε, η εγκατάσταση των προσφυγικών συνοικιών στην πόλη προσέφερε στη συμπρωτεύουσα εντατική κίνηση, άφθονα εργατικά χέρια και νέα νοοτροπία ζωής.
Χάρη στους πρόσφυγες δημιουργήθηκε μια νέα αγορά. Παρόλο που το προσφυγικό στοιχείο δε διέθετε πολλούς πόρους, δεν κατέφυγε στη λιτότητα, κάτι που θα ήταν δικαιολογημένο αλλά στην αύξηση αγορών. Η ζήτηση καταναλωτικών αγαθών επιταχυνόταν και η συναλλακτική κίνηση αύξαινε προοδευτικά. Σε αυτό βοήθησε όχι μόνο η νοοτροπία των προσφύγων να αποφύγουν την πενία και την πείνα, αλλά και το ελληνικό κράτος και η Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων (Ε.Α.Π.) που βοήθησε και σε χρήματα αλλά και σε είδος.
Επίσης, με τους πρόσφυγες άνοιξε για την βιομηχανία, την βιοτεχνία και τις υπηρεσίες ευρεία αγορά εργασίας. Οι πρόσφυγες των συνοικισμών στη Θεσσαλονίκη ενίσχυσαν την εμπορική και γενικά την οικονομική κίνηση της πόλης και αποτέλεσαν τη βάση της δημιουργίας υπαλληλικής και εργατικής τάξεως, πιο δυνατής απ’ ό,τι υπήρχε πριν από τον ερχομό τους.
Ακόμη, με τον ερχομό των προσφύγων προκλήθηκε διαφοροποίηση στην πολιτική συνείδηση της Θεσσαλονίκης. Το προσφυγικό στοιχείο, με τη μεγάλη κινητικότητα του από χώρα σε χώρα και με την πείρα των διωγμών και της ανελεύθερης ζωής στην Τουρκία, έγινε φορέας προοδευτικών ιδεών.
Οι πρόσφυγες δεν επέδρασαν θετικά μόνο στην οικονομική ζωή της χώρας. Επηρέασαν και την πνευματική της ζωή. Τις τέχνες, τα γράμματα και τις επιστήμες. Ένας μεγάλος λογοτέχνης της Μικρός Ασίας που διέπρεψε στην Ελλάδα κατακτώντας το πρώτο βραβείο Νόμπελ για τη χώρα μας ήταν ο Γιώργος Σεφέρης. Η Σοφία Βέμπο ήταν μια προσφυγοπούλα από την Μακεδονία, η οποία το 1940 καθιερώθηκε ως εθνική τραγουδίστρια. Ο Λογοθετίδης, ο μεγαλύτερος των ελλήνων κωμικών μετά τον πόλεμο, ήταν Μικρασιάτης, όπως επίσης και ο Ηλίας Βενέζης, ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες λογοτέχνες. Ακόμη ο πασίγνωστος Αριστοτέλης Ωνάσης γεννήθηκε στη Σμύρνη και μη ξεχνώντας ποτέ την ελληνική του καταγωγή, συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας.
Εκτός από όλα αυτά και στις ένοπλες Δυνάμεις της Ελλάδας διακρίνονταν σπουδαίοι Μικρασιάτες αξιωματικοί.
Στις 30 Ιανουαρίου 1923, στη Λωζάννη, υπογράφθηκε η πρώτη για το Διεθνές Δίκαιο σύμβαση για την αναγκαστική ανταλλαγή πληθυσμών Ελλάδας - Τουρκίας. Η σύμβαση αυτή, για την επιστροφή των πληθυσμών των περιοχών αυτών πίσω στις εστίες τους, δεν έκανε τίποτε άλλο από το να νομιμοποιήσει μια κατάσταση διωγμών που είχε δημιουργηθεί μεταξύ των δυο αυτών χωρών.
Το γεγονός της κατοχύρωσης της ελληνικότητας και της δημιουργίας ενός ομοιογενούς κράτους, αποτέλεσε ένα εξαιρετικά σημαντικό, από εθνική άποψη, επίτευγμα, ένα ουσιαστικό και πρώτο αντιστάθμισμα στη δεινή δοκιμασία του ελληνικού λαού, το ελπιδοφόρο μήνυμα της άνοιξης ύστερα από ένα στυγνό και παγερό χειμώνα.
Θεσσαλονίκη 1912 1926
Έλληνες 29% 80%
Μουσουλμάνοι 23% --
Σλαβόφωνοι 3% --
Λοιποί 45% 20%
Ένα μέρος στο οποίο εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες, όπως αναφέραμε, ήταν η Τούμπα. Εκεί ιδρύθηκε μια από τις πιο γνωστές ομάδες, ο ΠΑΟΚ. O ΠΑΟΚ ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 1926 από εξέχοντες Κωνσταντινοπολίτες που έφθασαν ως πρόσφυγες στη Θεσσαλονίκη μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία με την συνθήκη της Λωζάννης το 1923.
Η αρχική ιδέα ήταν να βαφτίσουν το νέο αθλητικό σύλλογο ΑΕΚ Θεσσαλονίκης. Η ιδέα αυτή δεν προχώρησε, καθόσον ήδη στην Αθήνα είχε δοθεί το όνομα αυτό στον άλλο μεγάλο ιστορικό σύλλογο της προσφυγιάς. Έτσι, αποφάσισαν να δώσουν στο σύλλογο το όνομα ΠΑΟΚ. Το σύμβολο αυτής της καινούργιας ομάδας ήταν ο δικέφαλος του Βυζαντίου, που τον κουβαλούσαν μαζί τους οι πρόσφυγες από την παλιά τους πατρίδα. Τα χρώματα που αποφασίστηκαν να διακοσμούν το σύμβολο τους ήταν το πένθιμο μαύρο, το οποίο συμβόλιζε την τραγική ιστορία τους και παράλληλα το αισιόδοξο λευκό, το οποίο συμβόλιζε το άνοιγμα ενός παραθύρου για ένα καλύτερο μέλλον.
Στην πόλη μας, τη Θεσσαλονίκη, έχουν κατά καιρούς έρθει εκατομμύρια πρόσφυγες. Πολλοί την αποκαλούν φτωχομάνα και προσφυγομάνα, γιατί ακόμη και σήμερα δέχεται χιλιάδες οικονομικούς πρόσφυγες. Είναι σημαντικό για εμάς τους Έλληνες να καταλάβουμε ότι όπως οι πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής αποτέλεσαν έναν πυρήνα για πρόοδο και ανάπτυξη, έτσι και αυτοί οι σημερινοί οικονομικοί πρόσφυγες είναι μια ενεργητική δυναμική για την οικονομική εξέλιξη του τόπου μας.
Κάθε ένας από εμάς είναι ο ΠΑΟΚ!!!
[/url][/url]
[/url][/url]
[/url][/url]
[/url][/url]
[/url][/url]
[/url][/url]
[/url][/url]
[/url][/url]
[/url][/url]
[/url][/url]
[/url][/url]
